مسيرهای جابجايی
تأمين يک مسير باز برای جابجايی داخل ساختمان ضروری است. هر مسير جابجايی بايد عرض لازم برای حرکت افراد با صندلی چرخدار، وسايل کمکی برای حرکت معلولين و يا راه رفتن دو نفر در کنار هم را داشته باشد. علاوه بر اينها بايد به فضای لازم برای حرکت و چرخش وسايل کمکی حرکتی توجه کرد. برای مثال در حاليکه ممکن است عرض يک راهرو به اندازة حرکت مستقيم برای صندلی چرخدار مناسب باشد ولی امکان چرخش با آن برای تغيير مسير وجود نداشته باشد. دسترسيهای درجه1 دارای حداقل عرض مسير حرکت در داخل ساختمان است. سطوح بالاتر دسترسی با افزايش عرض مسيرها حاصل میشود. استفاده از تضاد رنگی و يا سطوح با پوششهای قابل لمس (برجسته) به همه کمک می کنند تا المانها و مسيرهای مهم را تشخيص دهند و به خصوص برای افرادی که مشکلات بينايی دارند مفيد است.
ابعاد و خصوصيات حرکت صندلی چرخدار و ساير وسايل کمکی حرکتی با توجه به افرادی که از آنها استفاده میکنند تنوع پيدا میکند. دسترسيهای درجه 1 ديدگاه محافظه کارانه و حداقلی به امکان مانور و حرکت صندلی چرخدار در حد پاسخگويی به استفاده کنندگان بر روی يک صندلی چرخدار با ابعاد متوسط دارند. برای مثال، حداقل فضای خالی لازم برای جای دادن يک صندلی چرخدار بیحرکت، غير برقی 760* 1200 ميليمتر است. دسترسيهای درجه های بالاتر با توجه به حرکت پويای افرادی که از صندلی چرخدار يا وسايل کمکی حرکتی ديگری استفاده می کنند، به فضای بيشتری نياز دارند. استانداردهای درجه 4 با دقت بيشتری تنوع تجهيزات کمکی حرکتی را با توجه به دامنة زياد توان استفاده کنندة آنها، در نظر میگيرد.
اشيا متصل به ديوار (پيش آمده)
ايجاد مسيرهای حرکتی خالی از اشيا پيش آمده (متصل به ديوار) يا آزاد، برای همة کاربران ساختمان مهم است. شیء پيش آمده از ديوار، بالاتر از ارتفاع قابل تشخيص توسط عصا، برای افراد با مشکلات بينايی، يا حتی افراد در حال صحبت (بدون دقت به اطراف)، خطرناک است. سطوح قابل تشخيص اطراف موانع آزاد، برای تمامی افرادی که از مسير استفاده می کنند مفيد است.
رمپها
مسيرهای مقابل دسترسی معلولين، شامل رمپها، پلهها، آسانسورها و يا ساير وسايل بالا برنده در جايی که تغيير تراز سطح وجود دارد، میباشند. رمپها بايد خوب طراحی شوند تا ايمنی همة استفاده کنندگان را تضمين کند – کسانی که از صندلی چرخدار استفاده میکنند، کالسکه هل میدهند يا چرخدستی برای حمل بستهها دارند. رمپها با شيب تند (شيب بيشتر از 1 به 12) بالا رفتن را، وقتی که از صندلی چرخدار استفاده میشود مشکل می کنند، خطر بازگشت به عقب را افزايش میدهد.
از شيب عرضی بايد اجتناب کرد چرا که باعث افزايش توان مور نياز برای طی کردن رامپ میشود. جانمايی رمپ نيز برای کارا بودنش مهم است. فضايی در پايين رمپ برای کاهش سرعت افراد پايين آمده از آن لازم است. به طور مشابه، سطوح مسطح در نقاطی در طول رمپهای طولانی امکان کم کردن سرعت و استراحت به افراد می دهد. سطوح زبر (بافت دار)، دستگيره ها و محافظت در لبهها از لحاظ ايمنی نقش مهمی دارند.
پله ها
پله برای بزرگسالان راحت است، ولی ممکن است برای کودکان و سالمندان دشوار باشد. پيشانی بد طراحی شده پله ها، خطر افتادن برای افرادی که مشکلات حرکتی دارند يا از عصا استفاده می کنند، را زياد می کند. وجود نشانه هايی برای آگاه کردن افرادی که مشکل بينايی دارند از پله هايی که به پايين می روند و ايجاد تضاد رنگی در لبة پله ها بسيار مهم است. تنها در صورتی پلهها میتوانند مطابق اين مشخصات نباشند که علاوه بر آن، آسانسور، رمپ يا وسايل دسترسی عمومی ديگری برای ارتباط آن دو سطح وجود داشته باشد.
نرده ها
نرده ها بايد خوب و با توجه به طيف وسيع کاربران طراحی شود. يک نرده بايد گونه ای طراحی شود که به راحتی برای بزرگسالان و کودکان قابل گرفتن باشد. اين مسايل در مورد ارتفاع نرده هم صادق است. امتداد نردهها در بالا و پايين پلهها همراه با استفاده از رنگهای متضاد، راهنمای مهمی برای همة افراد به خصوص افرادی که مشکلات بينايی دارند محسوب می شود و تضمين ايمنی و ثبات در قدمها پيش از بالا رفتن و پايين آمدن از پله ها ايجاد می کند. فضای خالی بين ديوار و نرده نيز ضروری است. اين فضا بايد مناسب برای دست و بند انگشتها باشد ولی نبايد فضا در حدی باشد که در هنگام افتادن يا لغزيدن، دست به داخل آن گير کند.
سطوح هشدار دهندة قابل تشخيص
سطوح هشدار دهندة قابل تشخيص، برای افرادی که مشکلات بينايی دارند نشانه های مهمی به منظور راحتتر کنار آمدن با محيط اطرافشان به حساب می آيند. اين سطوح، افراد با مشکلات بينايی را از خطرهای احتمالی مثل وجود تقاطعها در مسير يا پله مطلع میسازند. سطوح مناسب شامل تغيير جنس و تضاد رنگی می شوند، اما نبايد خطر لغزندگی داشته باشند. سطوح هشدار دهندة قابل تشخيص بايد به طور سازگار و هماهنگ در کل ساختمان استفاده شوند.
استانداردهای طراحی
C | مسيرهای حرکتی | درجه1 | درجه2 | درجه3 | درجه4 |
C1 | پوشش کف طبقات و زمين بايد محکم، ضدلغزش، ضد خيرگی و عاری از طرحهای شلوغ باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C2 | تغيير سطح در طول مسيرهای دسترسی معلولين مطابق با ضوابط ذکر شده در جدول 3 باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
خيز عمودی (ميليمتر) | مشخصات |
6-1 | می تواند عمودی باشد. |
13-7 | مايل – اما شيبی تندتر از 1 در 2 (50٪) نداشته باشد. |
بالای 13 | شيبی تندتر از 1 در 12 (3/8٪) نداشته باشد. |
C | مسيرهای حرکتی | درجه1 | درجه2 | درجه3 | درجه4 |
C3 | شيبهای عرضی در مسيرهای دسترسی معلولين نبايد تندتر از 1 در 50 (2٪) باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C4 | در مسيرهای حرکتی معلولين شبکه های فلزی وجود نداشته باشد. يا طول سوراخهای شبکه های فلزی که در مسير دسترسی معلولين قرار می گيرد عمود بر جهت حرکت باشد و اندازة سوراخها در يک جهت بيش از 13 ميليمتر نباشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C5 | مسيرهای دسترسی معلولين با فرش و موکت پوشيده نشود. يا فرش يا موکت، دارای پرز يا بافت کوتاه، محکم و هم سطح باشند. ارتفاع پرزها بيش از 13 ميليمتر نباشد.(مطابق با جدول 3) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C6 | حداقل عرض مفيد 920 ميليمتر در طول مسيرهای دسترسی معلوليت تأمين شود. (يادداشت: عرض مفيد ممکن است تا 810 ميليمتر برای تورفتگی های کوتاه تا طول 600 ميليمتر (مانند محل درها) کاهش يابد.) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C7 | حداقل عرض مفيد 1100 ميليمتر در طول مسيرهای دسترسی تأمين شود. (يادداشت: عرض مفيد ممکن است تا 950 ميليمتر برای تورفتگی های کوتاه تا طول 600 ميليمتر (مانند محل درها) برسد.) |
|
| ٭ | ٭ |
C8 | حداقل عرض مفيد 1500 ميليمتر در طول مسيرهای دسترسی معلولين موجود باشد. |
|
|
| ٭ |
C9 | محدوده های پر رفت و آمد حداقل عرض مفيد 1500 ميليمتر را داشته باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C10 | محدوده های پر رفت و آمد حداقل عرض مفيد 1830 ميليمتر را داشته باشند. |
|
|
| ٭ |
C11 | در مسيرهای دسترسی معلولين در جايی که ممکن است نياز به چرخش باشد، يک فضای مانور حداقل به ابعاد 1500 ميليمتر * 1500 ميليمتر تأمين شود. (مثلاً در راهروهايی که انتهايش بسته است.)
| ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C12 | در مسيرهای دسترسی معلولين در جايی که ممکن است نياز به چرخش باشد، دارای يک فضای مانور حداقل به ابعاد 2000 ميليمتر × 2000 ميليمتر تأمين شود. (مثلاً در راهروهايی که انتهايش بسته است) |
|
| ٭ | ٭ |
C13 | ميزان روشنايی در طول مسيرهای دسترسی معلولين حداقل 100 لوکس باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C14 | حداقل ارتفاع خالص در طول مسيرهای دسترسی معلولين 2030 ميليمتر باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C15 | حداقل ارتفاع خالص در طول مسيرهای دسترسی معلولين 2100 ميليمتر باشد. |
| ٭ | ٭ | ٭ |
C16 | هيچ فضايی در مجاورت مسيرهای دسترسی معلولين ارتفاعی کمتر از آنچه در C14 ياC15 مشخص شده است نداشته باشد. يا جايی که ارتفاع در فضاهای پياده اطراف مسيرهای دسترسی معلولين از آنچه در C14 يا C15 مشخص شده است کمتر است، يک حفاظ يا مانع ديگر که پايين لبة جلوی آن بلندتر از 680 ميليمتر نباشد، قرار داده شود. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C17 | اشيا متصل به ديوار در مسيرهای دسترسی معلولين نبايد پيش آمدگی بيش از 100 ميليمتر داشته باشد. يا اشيا متصل به ديوار در مسيرهای دسترسی که پيش آمدگی بيش از 100 ميليمتر دارند، ارتفاع لبة پايينشان نبايد بلندتر از 680 ميليمتر باشد تا با عصا قابل تشخيص باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C18 | فضاهايی برای استراحت معلولين و توقف بلند مدت صندلی چرخدار در طول مسيرهای حرکتی طولانی در نظر گرفته شود - فاصلة اين فضاها نبايد بيش از 30 متر باشد. |
| ٭ | ٭ | ٭ |
C19 | کليدها و ساير ابزار کنترل در ارتفاع 400 تا 1200 ميليمتر از زمين باشد و فضای بازی حداقل به ابعاد 760 × 1370 ميليمتر در مقابل آن پيش بينی شود. (ابزار کنترل در وسط فضای باز قرار داده شود) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C20 | کليدها و ساير ابزار کنترل با استفاده از يک دست و بدون محکم گرفتن، فشار دادن و يا چرخش زياد مچ قابل استفاده باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C21 | کليدها و ساير ابزار کنترل با سطحی که بر روی آن قرار گرفتهاند تضاد رنگی داشته باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C22 | ميزان روشنايی در محل کليدها و ساير ابزار کنترل حداقل 100 لوکس و در جاهايی که نياز به مطالعه است 200 لوکس باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C | مسيرهای حرکتی ( رمپ ها) | درجه1 | درجه2 | درجه3 | درجه4 |
C23 | شيب رمپها تندتر از 1:12 (3/8٪) نباشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C24 | شيب رمپها تندتر از 1:20 (5٪) نباشد. |
|
| ٭ | ٭ |
C25 | حداکثر فاصله افقی بين توقفگاه های رامپها 9000 ميليمتر باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C26 | شيب جانبی در رامپها تندتر از 1:50 (2٪) نباشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C27 | عرض رمپ (بين دست اندازها) حداقل 920 ميليمتر باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C28 | عرض رمپ (بين دست اندازها) حداقل1100- 950 ميليمتر باشد. |
|
| ٭ | ٭ |
C29 | حداقل ابعاد توقفگاه رمپ ها 1500 ميليمتر (عرض) × 1500 ميليمتر (طول) در بالا و پايين رمپ و در جايی که رمپ تغيير مسير میدهد باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C30 | حداقل ابعاد توقفگاه رمپ ها 2000 ميليمتر (عرض) × 2000 ميليمتر (طول) در بالا و پايين رمپ و در جايی که رمپ تغيير مسير می دهد باشد. |
|
|
| ٭ |
C31 | سطوح رمپ و توقفگاههايش ثابت، سخت و غير لغزنده باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C32 | رمپها در دو طرف خود دستگيره داشته باشند. (برای استانداردهای طراحی مربوط به دستگيرهها به C44-C52 مراجعه شود) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C33 | سطوح هشداردهندة قابل تشخيص در بالای رمپها، در هرتوقفگاه که ورودی به سيستم رمپ دارد و در توقفگاههايی که طول آنها از 2100 ميليمتر بيشتر است و دستگيره ممتد در طولشان ندارند، پيش بينی شود.پهنای باند سطوح هشداردهندة قابل تشخيص 920-900 ميليمتر باشد و در کل عرض رمپ ادامه يابد.
|
|
|
| ٭ |
C34 | لبة رمپها و توقفگاههايش با محوطة مجاورش هم سطح در نظر گرفته شود و يا در مجاورت آن ديوار باشد. يا رمپها در کنار، جدولی به ارتفاع حداقل 75 ميليمتر داشته باشند يا مانع و يا نرده ای که لبة پايين آن بيش از 75 ميليمتر از سطح رمپ بالاتر نباشد در نظر گرفته شود. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C35 | ميزان روشنايی رمپها حداقل 50 لوکس باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C | مسيرهای حرکتی ( نرده) | درجه1 | درجه2 | درجه3 | درجه4 |
C36 | پله ها دارای ارتفاع (خيز پله) يک اندازه و کف پلة يک اندازه باشند. (يک اندازه در هر سری پلکان) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C37 | فاصلة دو پله (خيز) باز نباشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C38 | پلهها لبة پيشامده نداشته باشند. يا لبة پلهها بيش از 38 ميليمتر پيش آمدگی نداشته و قسمت زيرين آنها بريده نباشد (مايل باشد) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C39 | لبة پلهها دارای نواری به عرض 40-60 ميليمتر، غير لغزنده و در تضاد رنگی با کف و ارتفاع پله، در طول پله باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C40 | پلهها دارای نرده های مناسب در دو طرف باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C41 | ميزان روشنايی در قسمت لبه پلهها حداقل 100 لوکس باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C42 | پلهها به عنوان خروجی اضطراری مطرح نشده باشد. يا در صورتيکه پله ها برای خروج اضطراری استفاده میشوند، پلهها با علائمی که قابل لمس نيز هستند به عنوان مسير خروجی مشخص شوند. (رجوع کنيد به بخش M برای استانداردهای طراحی علائم قابل دسترسی برای معلولين) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C43 | پله ها در محفظة بسته قرار گيرند. يا دسترسی به پلکانها در طبقات، يا جايی که الگوی پله تغيير می کند و يا در پاگردهای با بيش از 2100 ميليمتر طول، لازم است سطوح هشدار دهنده و قابل تشخيص تأمين شوند. سطوح قابل تشخيص از عمق يک کف پله عقبتر در بالای پلهها شروع شوند، دارای عمق 920-900 ميليمتر، و طول کامل کف پله را میپوشاند. ( به C53- C56 مراجعه شود برای استانداردهای سطوح قابل تشخيص برای پله) | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C44 | نردهها دارای مقطع دايره با قطر خارجی 30-40 ميليمتر و يا شکلی معادل آن، قابل گرفتن در دست باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C45 | نردهها فاقد هر گونه المان تيز يا زبر باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C46 | نردهها دارای سطح ممتد قابل دست گرفتن بدون قطع شدن با ميلة پايه يا هر گونه ساختار ديگر که مانع دست گرفتن باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C47 | نردهها با ديوار يا سطح مجاورشان 35-45 ميليمتر فاصله داشته باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C48 | نردهها توکار (عقب نشسته درديوار) نباشند. يا تو نشستگيها که نرده در آنها واقع شدهاند، حداقل 450 ميليمتر بالاتر از نرده امتداد يابند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C49 | نردهها با پس زمينه شان تضاد رنگی داشته باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C50 | نردهها در انتها با چرخيدن به سمت ديوار، به سمت پايه شان يا به سمت زمين بدون ايجاد خطر تمام شود. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C51 | بالای نردهها در ارتفاع 860-920 ميليمتر؛ بالاتر از لبة جلويی پلهها، بالاتر از سطح رمپ، و بالاتر از سطح کف قرار گيرند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C52 | نرده ها ممتد باشند. يا جايی که نردهها ممتد نيستند در بالا يا پايين پله يا رمپ، موازی با سطح زمين تا 300 ميليمتر امتداد يابند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C | مسيرهای حرکتی ( هشدارهای قابل تشخيص) | درجه1 | درجه2 | درجه3 | درجه4 |
C53 | سطوح قابل تشخيص مستحکم و غير لغزنده باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C54 | سطوح هشداردهندة قابل تشخيص برای پله ها و رمپها تشکيل شدهاند از شيارهای عمود بر جهت حرکت، يا سطح بافت دار ديگری که توسط افرادی که از عصا استفاده می کنند قابل تشخيص باشد. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C55 | سطوح هشدار دهندة قابل تشخيص دارای رنگ متضاد با سطوح مجاور باشند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C56 | سطوح هشدار دهندة قابل تشخيص نبايد خطرات حرکتی ايجاد کنند. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C | مسيرهای حرکتی (خلاصه) | درجه1 | درجه2 | درجه3 | درجه4 |
C57 | راههای قابل دسترسی معلولين بايستی برای ارتباط با همة امکانات عمومی در طبقة ورودی يک مجموعه، و بين طبقات توسط رمپها، آسانسورها، پله های برقی يا سطوح شيبدار متحرک تأمين شود. | ٭ | ٭ | ٭ | ٭ |
C58 | مسيرهای قابل دسترسی معلولين برای ارتباط با همة امکانات عمومی فراهم شود. |
| ٭ | ٭ | ٭ |